Nótaí ar chleachtadh aistriúcháin 28

Ag seo thíos roinnt nótaí tráchta ar na habairtí a bhí le haistriú i gcleachtadh aistriúcháin 28. Tá leagan PDF le fáil anseo.

1. Mórchuid aidiachtaí agus focail cháilithe

Fraincis: Les cheveux tout blancs, incultes, légers, formaient bourrelet, et luisaient au-dessus de l’oreille.
Béarla litriúil: The hair, quite white, unkempt, fine, formed a band that shone above the ear.

Tá cinneadh le déanamh i dtosach cén aidiacht Ghaeilge is fearr a oireann do na haidiachtaí Fraincise.

• tout blanc / (geal) bán nó liath
• inculte / míshlachtmhar, gan chíoradh
• léger / mín, tanaí nó éadrom

Bainimis triail as iad a chur i ndiaidh a chéile, san ord a bhí siad sa bhunabairt:

A chuid gruaige, geal bán, gan chíoradh, tanaí, ina banda lonrach os cionn na gcluas.

Chuirfeadh sé comaoin ar an abairt sin na haidiachtaí gairide ‘ geal bán’ agus ‘tanaí’ a bheith in aice a chéile.

A chuid gruaige, geal bán, tanaí, gan chíoradh, ina banda lonrach os cionn na gcluas.

Níl sin ródhona ach is suimiúil mar a d’úsáid Ó Grianna réamhfhocal leis an tsraith aidiachtaí a bhriseadh:

Bhí ceann geal liath air, bhí, de ghruaig éadrom gan chíoradh agus í ina hurla loinnireach os cionn na gcluas.

Tá dul an chomhrá ar an dara ‘bhí’ sin agus ní miste é a fhágáil ar lár:

Bhí ceann geal liath air, de ghruaig éadrom gan chíoradh agus í ina hurla loinnireach os cionn na gcluas.

Bhí na húdair Chonallacha an-cheanúil ar an ‘de’ úd, mar is léir ó na samplaí seo:

• Bhí sé snoite tláith san aghaidh agus féasóg dhruidte air d’fhéasóg dhubh.
• Bhuail sé dorn ar an bhord, de dhorn throm cé nach ndearna sé mórán tormáin.
• Teach feirme, de theach mór fairsing a raibh ceann íseal air.
• Bhí marc-uisce air, de mharc mór scáileach.

Níl cur síos ar an úsáid sin san iontráil ‘de’ in FGB, ná i gceann ar bith de na graiméir ach oiread. Bíodh sin mar atá, tá cabhair ann don té a bheadh i ngleic le habairt fhada chasta. 

2. Aidiachtaí contrártha agus ocsamórón

Béarla: His clothes had the shabby finery of a broken-down gentleman, but the air of a minor stage-player which they suggested was sharply contradicted by his face.

Ocsamórón is shabby finery a bhainfeadh tuisle as an aistritheoir, b’fhéidir. Cén chiall a bhainfeadh léitheoirí as ‘galántacht ghiobach?’

Mar seo a bhí ag Ó Gallchobhair ina aistriúchán siúd, a d’fhoilsigh an Gúm in 1937:

Dea-éadach caite, mar a bheadh ar uasal uair amháin, a bhí air, ach thug a aghaidh a eiteachas glan do dhealramh úd an mhionaisteora a bhain leis an éadach.

Is spéisiúil nach ndearna sé aistriúchán glan díreach ar an nath dúshlánach broken-down gentleman, ach dul i muinín na haimsire caite lena taispeáint nach n-oirfeadh an t-éadach don fhear uasal níos mó.